Yetişkinlerde Temel Yaşam Desteği (CPR – Kalp Masajı) Uygulamaları
Temel yaşam desteği (TYD), spontan (kendiliğinden) dolaşımı ve solunumu olmayan hastalarda, herhangi bir ilaçlı müdahalede bulunmaksızın, kalbin pompalama faaliyetini dışarıdan göğüse basılar uygulayarak (kalp masajı), solunumu ise sunni solunum uygulayarak gerçekleştirme işlemidir.
Kardiyak arrest gelişen hastalarda dolaşım durduğu için beyine giden kan akışı da durmaktadır. Bu durumda beyin için son derece gerekli olan ve eksikliğinde beyinde çok ciddi hasarların oluştuğu “oksijen” ve “glikoz” moleküllerinin taşınması da durmaktadır. Beyin dokusu, bu maddelerin eksikliğine en fazla 4 dakika dayanabilmektedir. 4 dakikadan daha fazla oksijensiz kalan beyin dokusunda hasarlar oluşmaya başlar. 6. dakikadan sonra bu hasarlar daha da ilerlemeye başlar. Nihayetinde 10 dakikadan sonra oluşan bu hasarların iyileşmemesi mümkün olmamaktadır.
İşte bu nedenlerle kardiyak arrestin (kalp durmasının) erken tanınması ve en yakınındaki kişiler tarafından temel yaşam desteği uygulamalarının (CPR – kalp masajı sunni solunum) hemen başlanması kişilerin olası hayata dönmeleri durumunda beyin hasarı olmaksızın hayata dönmesini sağlamaktadır. Bu nedenle toplumumuzdaki herkesin temel yaşam desteği uygulamalarını (CPR – kalp masajı sunni solunum) bilmeleri gerekmektdir.
Not: Bu kılavuz avrupa resüsitasyon konseyinin 2015 (ERC 2015) güncellemeleri baz alınarak hazırlanmıştır…
Temel Yaşam Desteği (CPR – kalp masajı sunni solunum) aşamaları;
Güvenlik her şeyden önce gelir…
Eğer hasta ve sizin güvenliğini tehdit (Elektrik, çökme, akan trafik, sel v.b.) eden herhangi bir durum mevcut ise olay yerine yaklaşmayın. Olay yerinin güvenli hale getirilmesini bekleyin. Olay yeri güvenli ise aşağıdaki aşamaları uygulamaya başlayın.
Öncelikle bilinç kontrolü yapın
Yanıtsız, tepkisin olan bir hastayı gördüğünüzde hemen yan tarafına diz çökerek hastanın bilincini kontrol edin. Bu amaçla elleriniz ile hastanın omuzlarından tutup hafifçe sarsarak, “Nasılsınız? – İyi misiniz?” sorularını sorun. Hasta size cevap veriyorsa solunumu ve dolaşımı yeterli demektir. Hemen 112 yi arayarak tıbbi yardım isteyin. Hastayı takip ederek, tıbbi yardımı bekleyin.
Resim 1: Hastanın bilincini kontrol edin
Hastadan sorularınıza yanıt alamıyorsanız hastanın bilinci kapalı olarak kabul edilmeli ve hava yolu ve dolaşımı değerlendirilmelidir. (Sırt üstü yatmayan hastalar dikkatlice sırt üstü pozisyona çevrilmelidir). Etrafınızda size yardım edebilecek kimsenin olmaması durumunda “birileri bana yardım etsin, yardım edin!” şeklinde bağırarak insanların dikkatini çekmeye ve yardım etmeye çağırın. Yanınızda birileri varsa hemen 112 yi aratın.
Hava yolunu değerlendirin
Bu amaçla hastanın ağzında yabancı cisim olup olmadığını kontrol edin. ağız içinde yabancı bir madde (kan, kusmuk, yemek , takma diş v.b. ) görüyorsanız ve daha derinlere gitmesini sağlamayarak çıkarabilecek iseniz o cismi çıkarın. Daha sonrasında hava yolu açıklığını sağlamak amacı ile baş ve boyuna pozisyon verin. Bu amaçla 2 manevra kullanabilirsiniz.
Baş geri, çene yukarı manevrası: Travması olmayan hastalarda (Trafik kazası, düşmeler, darp v.b hastalar travma hastalarıdır) kullanın. bir eliniz ile hastanın alnından desteklerken diğer elinizin iki parmağı ile alt çenenin ucundan, çenenin kemik kısmından tutarak başa hafifçe geriye doğru pozisyon verin.
Baş geri, çene yukarı manevrası
Çene itme manevrası (Jaw Thrust): Travma sonucu bilincini kaybetmiş hastalarda kullanılır. Bu amaçla hastanın baş tarafına geçin. iki elinizin baş parmak hariç diğer dört parmağı ile alt çenenin alt çıkıntısından ( kemikler üzerinden) tutarak çeneyi yukarıya doğru kaldır. Boşta kalan baş parmaklarınız ile de çene çıkıntısından tutarak hastanın ağrını açın.
Alt çene (Jaw Thrust) manevrası
Solunumu kontrol edin
Bak-dinle -hisset yöntemini kullanarak solunumu değerlendirin. Bunun için başınızı yan cevirin kulağınızı ve yanağınızı hastanın ağzına ve burnuna yanaştırın. Hastanın solunum seslerini duymaya nefesini hissetmeye ve göğüsün yükselip yükselmediğine bakın. Sağlık personeli iseniz hastanın nabzını kontrol edin. Sağlık personeli değilseniz veya tecrübesiz iseniz hastanın nabzını kontrol etmenize gerek yoktur. Solunumu değerlendirip, solunumun olup olmadığını anlamak için en fazla 10 sn zaman harcayın. İç çekme (gasping) tarzında solunum anormal durum olarak değerlendirilmelidir. Bu tür hastalarda “solunumu yok” olarak değerlendirilmelidir.
Bak-dinle-hisset yöntemi le solunumu değerlendirin
Hastanın solunu yok veya iç çekme tarzında (gasping) bir hareket var ise zaman geçirmeden 112 yi arayın. Bulunduğunun ortamda yada yakınlarda bir OED (Otomatik External Defibrilatör) var ise en kısa zamanda yanınıza gelmesini isteyin.
CPR’ a (Göğüs kompresyonu – Kalp masajı – Resüsitasyon) başlayın
Bunun için hastanın yan tarafına göğüs ve omuz hizasına diz çökün. Göğüs kemiğinin yarısını işaretleyin. Altta kalan (karına yakın olan) yarısının ortasına iki elinizin üst üste getirerek alttaki elinizin ayasını koyun. Ellerinizin parmaklarını birbirine kenetleyerek hastanın vücuduna sadece altta kalan elinizin ayasının temas etmesini sağlayın. kollarınızı dik konuma getirin. Kollarınızı dirseklerden kesinlikle bükmeyin. Vücut ağırlığınızı kullanıp kalça ekleminden hareket ederek bastırın. Basma işleminiz hastanın göğsünü en az 5 cm bastıracak 6 cm geçmeyecek şekilde dakikada 100-120 bası olacak hızda (saniyede yaklaşık 2 defa) yapılmalıdır. Her basıdan sonra göğüsün tamamen gevşemesine izin verilmli, ancak ellerin hastanın vücudu ile teması kesilmemelidir.
Kalp masajında ellerin pozisyonu
Kalp masajının yeri
30 tane göğüs basısından (Kalp masajı – cpr) sonra hastaya 2 sunni solunum vermelisiniz. bu amaçla hastanın hava yolunu açmak için yukarıda bahsettiğimiz hava yolu açma yöntemlerinden (Baş geri, çene yukarı yada alt çene pozisyonu) uygun olanı kullanın. hastanın alnında olan elinizin baş ve işaret parmakları ile burun deliklerinı kapatın derin bir nefes alarak bu nefesi hastanın ağzından 1 sn boyunca verin. Ağzınızı hastanın ağzından çekin burun deliklerini açın ve akciğerlerdeki havanın boşalmasına izin verin. Göğüs boşaldıktan sonra bir kez daha 1 saniyelik sunni solunum verin. Ve sonrasında hemen göğüs basılarına (Kalp masajı – CPR) devam edin. Bu şekilde acil yardım gelene kadar, hasta hareket etmeye başlayana kadar yada siz yorgunluktan bu müdahaleyi yapamayacak duruma gelene kadar devam edin.
Sunni solunum sırasında bu iş için imal edilmiş ucuz sunni solunum maskeleri var ise mutlaka kullanın. Sunni solunum sırasında bulantı tiksinme gibi duygular ve bulaşıcı hastalık korkusu yaşayabilirsiniz. Bu gibi durumlarda sunni solunum yapmak zorunda değilsiniz. Sadece dakikada 100-120 defa göğüs kafesini 5 cm den fazla 6 cm den az olacak şekilde göğüs basıları (Kalp masajı – CPR) uygulayarak da bu işlemi uygulayabilirsiniz. Unutulmamalıdır ki; her zaman göğüs basıları (Kalp masajı) sunni solunumdan daha önemlidir. Sağlık personeli değilseniz nabız kontrolü yapmayınız. Sağlık Personeli iseniz nabız kontrollerini 2 dakikada 1 yapın. Bunun dışında Hiçbir zaman nabzı kontrol etmek için durmayın. Yanına 2. bir kişi geldiğinde ilk yardım bilgisi mevcut ise kurtarma işlemine dahil edin. Ortanda bir OED (Otomatik External Defibrilatör) var ise en kısa zamanda yanınıza gelmesini isteyin. ve onun yönergeleri ile işleme devam edin.
Hasta bu işlemlerin herhangi bir kısmında hareket etmeye başlarsa hastayı koma pozisyonuna getirin ve sürekli gözlemleyerek tıbbi yardımı bekleyin.
Koma pozisyonu
Referanslar:
https://cprguidelines.eu/sites/573c777f5e61585a053d7ba5/content_entry573c77e35e61585a053d7baf/573c781e5e61585a053d7bd1/files/S0300-9572_15_00327-5_main.pdf?
Kalp masajı Uygulamasında hiç bir zaman nabzı kontrol etmek için durmayın dediniz .
Ama ya nabız 9. Basidan sonra gelse 21 tane basi daha uygulanacak o zaman da ne kadar doğru olur ki ?
“Kalp masajı çalışan kalbe yapılmaz” görüşü tamamen bir efsanedir. Biz sağlık profesyonelleri özellikle yenidoğan bebeklerde dakikadaki 60 altındaki kalp atımının olduğu durumlarda kalp masajına başlarız. Kalbi duran hastalarda kalp masajından sonra kendiliğinden atımının ilk geldiği durumlarda kalbin pompa gücü yetersiz olduğundan bir süre daha kalp masajına devam edilmelidir. Bu uygulama şekli güncel bir çok kılavuzda bu şekilde önerilmektedir.
Hayat kurtaran bilgiler. herkes öğrenmeli
Bilgiler için teşekkürler. ilk yardım eğitimi aldım. vatandaşın yaptığı temel yaşam desteği ile sağlık personelinin yaptığı tyd arasında fark mı var? Burada bizim öğrendiğimizden farklı noktalar var da.
Sedat bey merhaba;
Sağlık personlinin uyguladığı temel yaşam desteği (TYD) ile sağlık mensubu olmayan ilk yardımcıların uyguladığı Temel yaşam desteği uygulama basamaklarında küçük farklılıklar mevcuttur. Sağlık personeli olmayan kurtarıcılar sağlık personeli gibi TYD uygulaması yapmamalıdır.
güzel bilgiler için teşekkürler. Mesleğe başladığım gün ile şimdiki temel yaşam desteği konusunda dağlar kadar fark var ya.
temel yaşam desteğinin sistematik anlatımı olmuş. teşekkür
Boyun travmasından şüphelenilen hastalarda servikal kollar uygulandıktan sonra entübe edilmesi gerektiğinde ne yapabiliriz.kollar ile entübasyon çok zor fakat kollar ı çıkardığımızda da niye takılı değildi diye soruşturma da açılabilir.önerilerinizi bekliyorum.
Boyun travmalarında mutlaka nötr pozisyon korunmalıdır. Collar çıkarılmadan entübayon işlemi yapılmalıdır. Gerekirse bir kişintarafından baş sabitlenmeli Başın ekstansiyonundan kaçınılmalıdır. sellic manevrası ve özellikle alternatif larengeskop kullanımı (airtraq, video larengoskop) bu durumlarda entübasyon başarısını arttırabilir. Zor entübasyon durumunda supraglottik hava yolu araçları düşünülmelidir.
Çocuklarda ne gibi değişiklikler var.
Bebek ve çocuklarda temel yaşam desteği uygulamalarında tabiki değişiklikler var bunlara yorumda değinmek uygun olmayacaktır. Ancak aşağıdaki linklerden bebek ve çocuklarda temel yaşam desteği uygulamaları konusunda bilgi sahibi olabilirsiniz.
https://www.resusitasyon.com/aha-2015-bebek-ve-cocuklarda-temel-yasam-destegi/
https://www.resusitasyon.com/erc-2015-ile-pediatrik-yasam-destegi/
Kalp pili olan hastaya kalp masaji yapılırken farklı bir uygulama var mi
Farklı bir uygulama yok. Standart yaklaşım kriterleri geçerlidir.
dönen bir hasta için hastaneye teslim edilesiye kadar nasıl bir tedavi uygulanıyor
Bu tamamen hastanın klinik tablosu ile alakalı. Bazen sadece takip etmek bile yeterli olabilirken bazı durumlarda klinik tabloya göre çok farklı işlemler uygulanabilir.
MERHABA
ESC’nin cpr kurallarına nereden ulaşabilirim acaba?
https://www.resusitasyon.com/sorularla-etkin-cpr-kavrami/