Yenidoğan (Neonatal) Havayolu Yönetimi
Yenidoğanların büyük kısmında doğum sonrası atmosferik solunuma adapte olmalarında ciddi problemler olmamaktadır. Ancak tüm doğum olgularının yaklaşık %10-11′ inde bağımsız solunumun başlaması için belli müdahaleler gerekebilir, çok çok az bir kısmında da daha ileri müdahaleler gerekebilmektedir.
Yenidoğanlarda olası kardiyak veya respiratuar arrest durumlarının altında yatan en önemli neden respiratuar nedenlerdir. Yenidoğanlar doğum sonrası kas tonusu, solunum, ağlama şiddeti ve deri rengi gibi bazı değerlendirmelere tabi tutulurlar. Bu değerlendirmeler ve elde edilen sonuçlar neticesinde yenidoğanın, solunum ve dolaşım yönünden desteteğe ihtiyacının olup olmadığı belirlenebilir. Yenidoğanın genel değerlendirmesinde kademeli olarak uygulanan apgar skorlaması sık kullanılan ve yeterli bilgileri almamıza yarayan bir değerlendirme skalası olarak kullanılabilir.
APGAR SKORU | |||
Bulgu | 0 | 1 | 2 |
Görünüm (Appearence) | Mor ve Soluk | Gövde pembe extremite mor | Tüm vücut pembe |
Kalp Hızı (Pulse) | Yok | <100/dk | >100/dk |
Refleks Yanıt (Grimace) | Yok | Yüz buruşturma | Aktif hareketli |
Tonus (Activity) | Gevşek | Extremiteler fleksiyonda | Hapşırma, Öksürme, Uyaranı itme |
Solunum (Respiration) | Yok | Yavaş, düzensiz | Düzenli, kuvvetli ağlama |
Yenidoğan Solunum Değerlendirmesi;
Yenidoğanlarda ağlama refleksi, solunum yeterli olduğunun önemli belirtilerinden bir tanesidir. Ancak yine yenidoğanda apne, iç çekmeler, yada gasping gibi anormal solunum tiplerinin olup olmadığının değerlendirilmesi gerekmektedir. Anormal solumun tesbit edildiğinde hemen uygun girişimlere başlanmalı ve hayati fonksiyonlar desteklenmelidir. Ayrıca Puls-oksimetre ile oksijen satürasyonu takip edilmelidir.
Yenidoğan Solunumunun Desteklenmesi
Yenidoğanın doğumundan sonra ilk yapılacak işlem yenidoğanın kurulanması ve yenidoğanın doğum öncesinde hazırlanan vücut ısısına koruyacak sıcak bölgeye alınmasını sağlamak olmalıdır. Yenidoğanın solumaması yada solumunda anormal bulguların tesbit edilmesi durumunda aşağıdaki uygulamalar yapılmalıdır.
- Baş koklama (snifing) pozisyonuna getirilerek hava yolu açıklığı sağlanmalıdır.
- Gerekli ise aspiratör yada puar ile solunum yolarındaki sıvının temizlenmesi sağlanmalıdır. Düşük bir ihtimalle amnion sıvısında mekonyum aspirasyonunu düşündüren bulgular var ise mekonyum aspirasyonu konusunda da uyanık olunmalıdır. Üst hava yolllarında mekonyum olması durumunda mekonyum temizlenmelidir. Derin aspirasyondan kanılmalıdır. Gereksiz derin aspirasyon oluşturacağı vagal uyarılar nedeni ile bradikardiye sebebiyet verebilirler.
- SpO2 takibine başlanmadı ise hemen başlanmalıdır. İlk 10 dakika içerisinde minimum oksijen satürasyonu aşağıdaki tabloya uygun seyretmesi gerekmektedir.
Zaman | SpO2 Değeri |
2 Dk | %60 |
3 Dk | %70 |
4 Dk | %80 |
5 Dk | %85 |
10 Dk | %90 |
- Dışarıdan uyaranlar vererek (topuğa fiske, popoya şaplak, sırtı ovalama v.b) solunumun uyarılması sağlanabilir. (Yenidoğanın doğumundan sonra kurulama işlemi sırasında genelde yeterli uyaran verilmektedir)
- Bu işlemlere rağmen solunum yeterli değil ise pozitif basınçlı ventilasyona başlanmalı ve endorakeal entübasyon yapılmalıdır. (kalp hızının 100 dakikanın altında olduğu durumlarda da entübasyon düşünülmelidir)
- Endotrakeal entübasyon yapılamadığı durumlarda mutlaka supraglottik hava yolu araçları kullanılmalıdır.
- Kalp hının <60 Dk altında olduğu durumlarda da kardiyak kompresyonlara başlanmalıdır.
Güzel bir yazı olmuş. Teşekkürler…