START Triaj Sistemi
START triaj sistemi yada START triaj modeli, özellikle afet ve olağan dışı durumlarda olay yerinde yaralıların sınıflandırılmasında ve öncelik sıralarının belirlenmesine yurt dışında ve ülkemizde en çok kullanılan triaj sistemidir. Simple Triage And Rapid Treatment cümlesinin baş harflerinden oluşan bir kısaltmadır.
Herhangi bir acil durumda kazazede veya yaralı sayısının sağlık personeli sayısından fazla olduğu durumlarda basit de olsa bir triaj uygulanarak kaynakların etkin kullanılması ve yaralıların önceliklerinin belirlenmesi gerekmektedir. Özellikle çok fazla yaralının olduğu durumlarda kısa zamanda (her hasta için maksimum 1 dakika) hastaların değerlendirilmesi ve önceliklerin belirlenerek sınıflandırılması gerekmektedir. Bu gibi durumlarda kolay uygulanabilir, basit ve akılda kalıcı olması nedeni ile START triaj sistemi oldukça kullanışlıdr.
Tüm triaj modellerinde yada triaj sistemlerinde de olduğu gibi START triaj modeli içerisinde tedavi yoktur. Sadece hastaların önceliklerinin belirlenmesini amaçlamaktadır. START triaj sisteminde hastalar aciliyetlerine göre 4 grupta sınıflandırılır ve bu 4 grup 4 ayrı renk ile ifade edilir. START triaj modelinde hastalar aşağıdaki renk grupları ile ifade edilir.
SİYAH: Yaşama ihtimali olmayan ve değerlendirme aşamasında ölü olarak değerlendirilen hastalar.
KIRMIZI: Triaj uygulanan hastalar içerisinde en acil transporta ve tıbbi desteğe ihtiyacı olan gruptur. Dakikalar içerisinde sağlık hizmeti alamazlarsa durumları siyaha dönebilir.
SARI: Kırmızı ile kodlanan hastalara göre bekletilebilir konumda olan hastalardır. Bu hastalar kırmızı kodlu hastalar sağlık izmeti aldıktan donra sağlık hizmeti alabilirler.
YEŞİL: Yürüyebilen tüm hastalar bu gruba dahildir. Ciddi yaralanma ihtimalleri düşük olan hasta grubudur.
START Modelinde Hasta Değerlendirme Aşamaları
START triaj modelinde hastaların yürüyüp yürüyemediği, solunumu, dolaşım sistemi ve basit komutlara uyup uymadığı (mental durum) değerlendirilir.
Hastalar öncelikle sesli komut ile çağrılır. Bu işlemi uygularken “sesimi duyanlar bana doğru gelsin” şeklinde bir sesleniş ile hastaların size doğru gelmeleri istenilir. Size doğru gelen hasta grubu YEŞİL kodlu hastalardır.
Sesli komut ile size gelemeyen hastalar için solunum dolaşım ve mental durum değerlendirmesi başlar.
Solunum Değerlendirmesi: Solunumun olup olmadığına, ve solunum sayısına bakılır. Bu amaçla 10 saniye boyunca BAK-DİNLE-HİSSET yöntemi ile solunumu değerlendirilir. Solunum olmayan hastalara baş çene pozisyonu verilerek solunumun gelip gelmediğine bakılır. Baş çene pozisyonu verilerek solunumu gelen hastalar KIRMIZI, solunumu gelmeyen hastalar SİYAH olarak değerlendirilir.
Ulaşıldığında solunumu olan hastalarda ise solunum sayısına bakılır. Solunum sayısı 30 ‘ un üzerinde ise KIRMIZI kod verilir. Solunum sayısı 30 un altında ise dolaşım sistemi değerlendirmesine geçilir.
Dolaşım Değerlendirmesi: Solunum sayısı 30 un altında olan hastaların dolaşım değerlendirilmesi yapılır. Dolaşım değerlendirilmesinde önce radyal nabza sonra kapiller geri dolum süresine bakılır. Radyal nabzı olmayan veya Kapiller geri dolum süresi 2 saniyenin üstünde olan hastalar KIRMIZI kod la sınıflandırılar. Kapiller geri dolum süresi 2 saniyenin altında olan ve radyal nabzı olan hastalar ise mental durum değerlendirmesine tabi tutulır.
Mental Durum Değerlendirmesi: Start triaj modelinin son aşamasıdır. Bu aşamada hastaların basit komutlara uyup uymadığına bakılır. “sağ elini kaldır” “gözlerini aç – kapat” gibi komutlar verilerek bunları yerine getirip getirmediği değerlendirilir. Basit komutları verirken özellikle “kolunu kaldır, bacağını kaldır” gibi komutlarda uzuvda yaralanma olmamasına dikkat ediniz. Örneğin fraktür olan kolunu kaldırmasını isterseniz ve haliyle hasta bu komutu yerine getiremeyeceği için hastanın triaj kodunu da yanlış değerlendirirsiniz. basit komutları yerine getiremeyen hasta grubu KIRMIZI, basit komutları yerine getiren hasta grubu ise SARI kod olarak değerlendirilir.
START Triaj Sistemi
YEŞİL Hasta Grubunun Belirlenmesi
Start triaj sisteminde olay yerine ulaştığınızda “sesimi duyanlar bana doğru gelsin” şeklinde bir sesleniş ile size doğru gelen hastaların tümü yeşil triaj koduna sahip olan hastalardır. Bu hasta grubu değerlendirme anında ciddi yaralanma ihtimali düşük olan hastalardır. Yeşil triaj grubunda bulunan hastalardan gerekirse size yardımcı olmaları istenilebilir. Triaj sırasında yeşil kodlu hatalar mobil hastalardır. Bu nedenle grubun dağılmasını engellemek ve hastaların durumlarının takibi açısından 1 sağlık görevlisi bu hasta grubu ile ilgilenmelidir.
SİYAH Hasta Grubunun Belirlenmesi:
Değerlendirme aşamasında solunumu olmayan ve basit hava yolu posizyonu ile solunumu başlamayan hastalar siyah hasta grubuna dahil edilirler. Bu hastalar ya ölü yada yaşama umudu olmayan hastalardır.
KIRMIZI Hasta Grubunun Belirlenmesi
Ulaşıldığında solunumu olmayan ve başa pozisyon verdikten sonra solunumu başlayan hastalar, Solunum sayısı 30′ un üzerinde olan hastalar, Dolaşım değerlendirilmesinde kapiller geri dolum süresi 2 saniyenin üzerinde olan hastalar ve basit komutları uygulayamayan hastalar kırmızı hasta grubunda değerlendirilir.
SARI Hasta Grubunun Belirlenmesi
Solunum sayısı 30 un altında, kapiller geri dolum süresi 2 saniyenin altında olan ve basit komutları yerine getirebilen ancak yürüyemeyen hastalar sarı renk grubuna dahil edilir.
ÖNEMLİ NOT: İster Start triaj sistemi isterse dğer sistemlerde Triaj, sürekli tekrarlanması gerken dinamik bir durumdur. Tüm hastalar triaja tabi tutulup renk kodları verildikten sonra triaj ilk hastadan tekrar başlamalıdır. Triaja tabi tutulan hastaların durumları daha kötüye gidebilirken daha iyiye gidemez. Yani yeşil kodlu hasta. bir sonraki değerlendirmede sarı bir sonrakinde kırmızı veya sihayolabilirken, Kırmızı kodlu hasta sonraki değerlendirmede sarı, sarı kodlu hasta ise yeşil olmaz.
