Septik Şok
Bilindiği gibi şok, dolaşım yetmezliği sonucunda dokulara gerekli olan oksijenin ve besin maddelerinin taşımaması duru olarak tanımlanmaktadır. Bunun sonucunda genel hipoksemi, hipoksi ve doku hasarı sonrasında ölüm görülebilmektedir. Çok değişik nedenlerle perfüzyon bozukluğu oluşabilmekte ve buna bağlı şok tabloları görülebilmektedir. Bu şok tablolarından bir tanesi de septik şok olarak tanımlanmaktadır. Genel tablo SIRS, sepsis, septik şok olarak ilerler.
SIRS (Systemic inflammatory response syndrome): Çeşitli etkilere karşı gelişen sistemik yanıt olarak tanımlanabilir. Aşağıdaki tablodaki semptomların 2 tanesinin hastada görülmesi SIRS tanısı için yeterlidir.
| Vücut Isısı | 38,5 oC’ den yüksek yada 36 oC den düşük |
| Taşikardi | hızın nedensiz olarak 100/dk’ nın üzerinde olması |
| Taşipne | Solunum sayısının 30/dk’ nın üzerinde olması |
| Lökosit Sayısı |
4.000′ in altında yada 12.000′ in üstünde olması
|
Sepsis: SIRS durumuna herhangi bir mikroorganizmanın neden olduğu enfeksiyon tablosu eklenirse bu duruma sepsis denilmektedir. Bu tabloya organ yetmezliği, respuratuar distres, hipotansiyon ve hemodinamik bozukluklar eşlik ederse tablo ağır sepsis olarak tanımlanmaktadır. Hastalık etkeni herhangi bir mikroorganizma olabilir (bakteri, virus, parazit v.b.)
Septik Şok: Hemeodinamik bozukluk durumunu yeterli ve uygun sıvı replansmanına rağmen düzeltilemediği durumlar septik şok olarak adlandırılmaktadır.
Septik şok durumunda yüksek ateş, hipotansiyon, bilinç bozuklukları, taşikardi, görülebilir. Sepsisde en erken bulgu takipnedir. Respiratuar problemler dispneden ARDS’ a kadar ilerleyebilir. Sepsis olgularının %10-40’ında ARDS gelişmektedir. Bu durum da mortalitenin artmasında önemli rol oynayabilmektedir. FiO2 oranını %50′ nin üzerinde iken PaO2‘ nin 50 mmHg’nin altında olması durumunda ARDS akla gelmelidir. Yine hipoperfüzyon nedeniyle idrar çıkışında azalma görülmektdir. Septik şok tablosunu diğer şok tablolarından ayıran en ünemli bulgu, “yüksek ateş” tablosudur.
Ağır sepsis ve septik şok tablolarında ciddi multipl organ disfonksiyonları görülmektedir. Tedavi edilmediği durumlarda mortalite %30-%70 arasındadır. Sepsis ve septik şok tablolarının tedavisindeki en önemli nokta enfeksiyon kaynağının ve etkeninin bulunarak tedavi edilmesidir. Ancak bunlardan önce hayati fonksiyonlar mutlaka desteklenmeli ve hayatın ikamesi için gerekli tedbirlerin alınması gerekmektedir.
Septik şok tedavi aşamaları
- ABCDE yaklaşlaşımı ile değerlendirilmelidir.
- Hastanın kardiyak, SpO2 ve KB monitörizasyonu sağlanmalıdır.
- Hastanın SpO2‘si %94 ve üzeri olacak şekilde oksijen başlanmalıdır.
- SpO2′ nin düzeltilemediği durumlarda erken entünasyon düşünülmelidir.
- Çift IV erişim sağlanmalı ve sıvı tedavisine başlanmalıdır. İlk sıvı tedavisi olarak 20 ml/kg %0,9 NaCL veya RL, 5-10 dakika içerisinde verilmelidir. Gerekirse 40-60 mg/kg dozuna kadar sıvı yüklemesi yapılabilir.
- Sistolik kan basıncı 90 mmHg’ nin üzerinde tutulmalıdır.
- Hipotansiyon durumu sıvı tedavisine rağmen devam ediyorsa vazokontrüktörler başlanabilir (Arteriyal basınç <65 mmHg). İlk tercih edilen vozopressör norepinefrin olmalıdır.
| İlaç | Doz |
| Norepinefrin | 0.03 – 1.5 mcg/kg/dk IV |
| Epinefrin | 0.1 – 0.5 mcg/kg/dk IV |
| Dopamin | 5-20 mcg/kg/dk IV (10 mcg/kg/dk üzeri vazokontrüksiyon etkisi başlar) |
| Dobutamin | 2-20 mcg/kg/dk IV |
|
Fenilefrin
|
0.5 – 8 mcg/kg/dk IV |
- Foley katater takılmalı ve idrar çıkışı takip edilmelidir.
- Bulgular düzelmedi ve idar çıkışı saatte 0,5 ml/kg altında ise 200 mg kortikosteroid IV olarak verilebilir. (etkinliği kanıtlanmamıştır.)
- Antipiretik tedavi için IV parasetamol verilebilir.
- Glukoz takip edilmeli, 120-150 mg/dl aralığında tutulmalıdır.
- Hastaneye ulaşım süresi uzayacaksa III. kuşak sefalosporinler başlanabilir. ( 2 gr IV)
- Yaşamsal bulgular süreki takip edilmelidir.
