Salisilat (Aspirin) Zehirlenmeleri
Salisilatlar, Asetil Salisilik Asit (ASA) formunda en çok yaşlılarda ve kronik hastalığı olan bireylerde kullanılan ilaçlardır. Özellikle yaşlılarda sık olarak kullanılması, yaşlı hastalarda bazı durumlarda salisilat intoksikasyonu görülmesine neden olabiliyor.
Salisilatlar tedavi edici dozu ile toksik dozu arasındaki makasın oldukça açık olduğu ilaçlar sınıfındadır. Özellikle yaşlılarda uzun süreli yüksek doz alınması sonucunda uzun vadede “kronik salisilat intoksikasyonuna” rastlamak mümkündür. Bunun yanında tabi ki tek seferde yüksek doz alımına bağlı “akut salisilat intoksikasyonu” görülebilmektedir. Akut intoksikasyonlarda özellikle çok küçük çocuklarda yanlışlıkla ilaç alımı (Örneğin bebek aspirini olarak tabir edilen ilacın ard arda çocuklar tarafından tüketilmesi) görülebilmektedir.
Salisilat intoksikasyonu (Aspirin zehirlenmesi) seviyeleri ve belirtileri nelerdir?
Salisilat intoksikasyonlarında (Aspirin zehirlenmesi) alınan doza bağlı intoksikasyon hafif orta ve ciddi olmak üzere 3 grupta incelenmektedir.
- Hafif zehirlenmeler: 150 mg/kg/gün dozunda ilaç alımının gerçekleşmesi ile ortaya çıkan zehirlenmelerdir. bulantı, kusma, işitme kaybı, kulak çınlaması ve baş dönmesi gibi belirtiler görülebilmektedir.
- Orta dereceli zehirlenmeler: Genellikle 150/300 mg/kg/gün dozunda salisilat alımı ile gerçekşeşen intoksikasyonlardır. Hafif intoksikasyon belirtilerine ek olarak terleme, solunum sayısında artma (Takipne), Aşırı uyarılma, konvülsiyonlar, laterji, koma gibi belirtiler görülebilir.
- Ciddi zehirlenmeler: Genellikle 300 mg/kg/gün dozunda daha fazla salisilat alımı ile gerçekşeşen intoksikasyonlardır. Orta dereceli intoksikasyon belirtilerine ek olarak kardiyak aritmiler, şok, ciddi bilinç değişiklikleri, metabolik asidoz, kana pıhtılaşma bozuklukları, hipertermi, hipotansiyon, dehidratasyon ve akciğer ödemi gibi tablolar görülebilir.
Yukarıdaki dozlar akut intoksikasyon dozları olmakla beraber 48 saat boyunca günde 100 mg/kg/gün dozundan fazla olan alımlarda kronik intoksikasyonlarda görülmektedir. Aspirin (asetil salisilik asit – ASA) zehirlenmelerinde öykü almak bu nedenle çok çok önemlidir. Özellikle yalnız yaşayan ve demansı olan yaşlılar kullandığı ilaçlar açısından çok iyi sorgulanmalıdır.
Salisilat intoksikasyonu (Aspirin zehirlenmesi) Hastane Öncesi Tedavi
Salisilat (Asetil salisilik asit – aspirin zehirlenmeleri) zehirlenmelerinde hastane öncesi tedavi aşağıdaki gibi uygulanabilir.
- Hastanın muayenesi ABCDE yaklaşımı ila yapılmalıdır.
- TYD ve İYD ihtiyacı değerlendirilmelidir.
- Hastanın kan basıncı, SpO2 ve kan basıncı monitörizasyonu yapılmalıdır.
- Gerekirse hastaya %100 oksijen başlanmalıdır.
- IV erişim sağlanmalıdır. % 0,9 izotonik ile sıvı infüzyonuna başlanmalıdır. Dehidratasyon (su kaybı) ve hipotansiyon olması durumunda sıvı 1 litre sıvı bollus olarak gidecek şekilde gönderilmelidir.
- Hastada konvülsiyonların olması durumunda, konvülsiyon kontrolü amacı ile benzodiazepinlerkullanılabilir. Bu amaçla diazepam yetişkin hastalarda 5-10 mg olacak şekilde IV yavaş, 5 yaş altındaki çocuklarda ise 0.1 – 0.3 mg/kg dozunda olacak şekilde IV yavaş olarak uygulanabilir.
- Akut intoksikasyonlarda İlk 1 saat içerisinde ulaşılan hastalarda gastrik lavaj ve Aktif karbon 1 g/kg olacak şekilde uygulanabilir. Bu amaçla nazogastrik kateter takılmalıdır.
- Hastanın kan şekeri değerlendirilmelidir. hipoglisemi varlığında Dextroz çözeltileri ile hipoglisemi tedavi edilmelidir.
- Tüm intoksikasyonlarının hastaneye transferi gerçekleştirilmelidir. Hastane seçiminde yoğun bakım ünitesi olan bir merkezin tercih edilmesi önemlidir. Ciddi intoksikasyonlarda hemodiyaliz ihtiyacı olabileceğinden dolayı hemeodiyaliz ünitesi de olan hastane seçilmelidir.
- Transport sırasında vital parametreler sürekli takip edilmelidir.
