1950 yılından itibaren tüm dünyada ve ülkemizde analjezik ve antipiretik olarak yaygın olarak kullanılan bir maddedir. Parasetamol intoksikasyonu, en sık rastlanılan ilaç zehirlenmeleri içerisinde yer almaktadır. Piyasada sadece parasetamol yada diğer etken maddeler ihtiva eden ilaçlarla kombine halinde bolca bulunmaktadır.

Parasetamol büyük oranda karaciğerde metabolize edilir. Parasetamol’ ün metabolize edilmesi nonrasında oluşan metabolitler aşrırı doz alımında karaciğerde toksik etkiye ve böbrek yetmezliğine sebep olurlar. Düzenli alkol kullanımı, AİDS gibi durumlarda intoksikasyon görülme olasılığı artmaktadır.

Toksik Doz

8 saat periyodunda 10 gr (20 tablet) yada 200mg/kg dozundan fazla parasetamol alan hastalar ciddi karaciğer toksikitesi yönünden risk altındadır. (Acil Tıp Tanı ve Yönetim 6. baskı Syf: 170 Anthony FT Brown and Michael D.Cadogan) Düzenli alkol kullanımı olan hastalarda toksikite dozu daha da aşağılara inmektedir. Bu hastalarda günlük 4 gr yada 100 mg/kg akut toksikiteye sebep olabilir. Bebek ve çocuklarda dozlama hataları nedeni ile parasetamol zehirlenmeleri görülebilmektedir. Özellikle aileler tarafından ateş ve soğuk algınlığı durumlarında sadece parasetamol içeren ve kombine preparatların beraber kullanılması bu riski arttırmaktadır.

Belirti Ve Bulgular

Parasetamol toksikitesinde belirti ve bulgular genelde 3 evrede incelenmektedir. Hastalar sağlık ekiplerine başvurduklarında asemptomatik olabilirler.

Hastane Öncesi Tedavi

Parasetamol intoksikasyonlarında spesifik antidot olarak N-asetilsistein (NAC) kullanılmaktadır. Toksikiteden sonraki ilk 8 saat içerisinde kullanıldığında etkinliği %100 ‘ e yakındır. Bu nedenle parasetemol toksik doz miktarına ve plazma parasetemol konsantrasyonuna göre tedavi nomogramı kılavuzluğunda tedavi şekillendirilmektedir. Hastanın ne kadar parasetemol ihtiva eden ilaç aldığının tespiti akut toksikitenin belirlenmesi açısından önemlidir. Bu amaçla hastanın kaç tablet yada ne kadar parasetemol aldığı hastanın bilinci açık ise hastadan öğrenilmelidir. Bunun dışında etrafta yada olay mahallinde bulunan boş ilaç kutuları toplanmalı ve değerlendirilmelidir. Parasetamol zehirlenmelerinde hastane öncesi tedavidestekleyici ve hayati fonksiyonları idame ettici özelliktedir. NAC uygulaması hastane döneminde tedavi nomogramına göre yapılmaktadır.

• Olay yeri güvenliği saplanmalıdır. Zehirlenme vakaları adli vakalardır. Bu nedenle olay yerini bozmamaya dikkat edilmelidir.
• ABCDE yaklaşımı ile hasta değerlendirilmelidir. TYD yada İYD uygulamalarına ihtiyacı olup olmadığı değerlendirilmelidir.
• Gerekiyorsa hastaya oksijen başlanmalıdır.
• IV erişim sağlanmalıdır.
• Hastanın parmak ucu kan şekeri değerlendirilmelidir. Parasetemol intoksikasyonlarında hipoglisemi sık görülebilmektedir.
• Hipoglisemi varlığında hipoglisemi tedavi edilmelidir. Normoglisemi durumlarında IV yol %,09 NaCl ile açılmalıdır.
• Hastanın kardiyak monitörizasyonu, KB ve SpO₂ takibi yapılmalıdır.
• İlaç alımı kısa süre öncesinde oldu ise (< 1 saat) nazogastik katater yerleştirilmeli ve mide içeriği boşaltılmalıdır.
• Aktif kömür uygulanmalıdır.
• Hastanın hemodinamisi takip edilmeli ve tedavinin yapılacağı uygun merkeze transportu sağlanmalıdır.

Kaynaklar:

1. Acil Tıp Tanı ve Yönetim 6. baskı Syf: 170- 172 Anthony FT Brown and Michael D.Cadogan
2. Duran ve ark. Parasetamol Zehirlenmesinde İntravenöz N-Asetil Sistein JAEM 2011: 145-7
3. http://www.tfd.org.tr/eski/KTCG_Kurs_042010/17_NO.pdf
4. http://www.tatd.org.tr/tatdData/Uploads/files/Analjeziklerle%20zehirlenmeler%20Do%C3%A7_Dr_%C4%B0brahim%20T%C3%BCrkc%C3%BCer.pdf

Özet

Makale Adı

Parasetamol Zehirlenmesi

Açıklama

Parasetamol toksikitesi ve zehirlenmeleri belirti, bulgu ve hastane öncesi tedavisi hakkında bilgiler

Yazar

E. TEK

Editör

www.resusitasyon.com

Editör Logo