Nitrogliserin ve Hastane Öncesi Kullanımı
Nitrogliserin, “İsorbid Dinitrat” yada “Gliseril Trinitrat” etken maddeleri ile ülkemiz hastane öncesi acil sağlık hizmetlerinde kullanılan bir vazodilatör ajandır. Ticari isim ile isordil 5 mg ve Nitrolingual sprey, yada Nitroderm bant olarak ambulanslarımızda bulunmaktadır.
Nitrogliserin endike olduğu durumlarda birçok yoldan uygulanabilen bir ilaçtır. Dil altı tablet, dil altı tozlar, dil altı sprey, deri üzerine yapışan bantlar, İV infüzyon, oral tabletler gibi çok değişik yöntemlerle endikasyon durumuna göre uygulanabilir.
Ülkemiz hastane öncesi acil sağlık hizmetlerinde nitrogliserin en sık vazodilatasyon etkisinden faydalanılarak göğüs ağrısı, KKY ve akciğer ödeminde kullanılan bir ajandır. Bu amaçla nitrogliserin, dil altı tabletler, dil altı spreyler ve transdermal pedler kullanılarak uygulanmaktadırlar.
Nitrogliserinin etki mekanizması nasıldır?
Nitrogliserin, periferik venler üzerine etkili olan bir vazodilatör ajandır. Biraz daha yüksek dozlara çıkıldığında arteriyel vazodilatasyonda sağlamaktadır. Nitrogliserin damarlar üzerinde vazodilatasyona neden olan maddeleri tetikleyerek vazodilatasyone neden olur. Bu şekilde kan basıncı kontrolünde ve kalbin ön yükünü (Pre-load) azaltmada etkilidir. Nitrogliserin karaciğerde metabolize olarak atılımı gerçekleşir.
Nitrogliserin dil altı tablet şeklinde alındıktan 1-3 dakika içerisinde hızlıca absorbe edilir. 10 dakika içerisinde maksimum etki düzeyine ulaşır. Genellikle etkisi 30 dakika sonra azalarak sonlanmaya başlar. Dil altı tablet ve dilaltı sprey formunda olan nitrogliserinler hızlı bir şekilde absorbe olur ve hızlı bir şekilde etkisini gösterirler. Transdermal bantlar şeklinde olan nitrogliserinin absorbsiyonu ve etkisi daha yavaş başlarken etki süresi çok daha uzundur.
Nitrogliserin endikasyonları nelerdir?
Nitrogliserin birçok durumda kullanılabilirken yukarıda da bahsettiğimiz gibi hastane öncesi acil sağlık hizmetlerinde, vazodilatasyoın etkisinden faydalanılarak koroner iskemide (Angina Pectoris ve Akut Miyokard İnfarktüsü), Akut Akciğer Ödemi tedavisinde ve daha nadir durumlarda şiddetli Hipertansif KKY durumlarında kalbin ön yükünü azaltmak ve kalbi rahatlatmak için uygulanmaktadır.
Akut koroner sendrom geçiren hastalarda olası tekrarlayan göğüs ağrısı durumlarında hastaların kullanması amacı ile isordil 5 mg dil altı tabletler verilebilmektedir.
Nitrogliserinin kullanımının kontrendike olduğu durumlar nelerdir?
Aşağıdaki durumların herhangi birinin varlığında nitrogliserin kullanılmamalı veya durdurulmalıdır.
- Nitratlara karşı aşırı hassasiyet (allerjik reaksiyon) olduğu durumlarda.
- Hastanıl Sildenafil sitrat, tadalafil, avanafil, verdavafil gibi etken maddeli ilaç (Viagra, Cialis, Levitra v.b) kullandığı biliniyorsa
- Sistolik kan basıncının 90 mm/Hg seviyesinin altında olduğu durumlarda
- 12 yaşından küçüklerde
- Dispre, kardiyak tamponad, pulmoner emboli ve pnömotoraksta konraendikedir.
- Kalbin sağ ventrikülünü tutan ve inferiör bölgeyi tutan miyokard infarktüsü durumlarında hastane öncesi alanda kullanımının kontraendike olduğu konusunda net çalışmalar olmasa da uzmanlar tarafından kullanımından kaçınılması gerektiği belirtilmekte.
Nitrogliserin kullanımda dikkat edilmesi gereken durumlar
Nitrogliserin ışık, ısı ve hava ile temastan olumsuz olarak etkilenen bir ajandır. Bu nedenle tabletler mutlaka ışıktan korunmalıdır. Uzun süre hava ile temas eden veya açılma zamanı çok uzun olan kutularda bulunan tabletlerin etkisi azalabilir.
Dil altı (sublingual) nitrogliserin tabletleri kullanımında tabletlerin hasta tarafından çiğnenmemesi veya yutulmaması çok önemlidir. Nitrogliserin tabletler dil altına yerleştirilmelidir. Nitrogliserin tabletler dil altında bulunan yoğun damar yapısından emilmektedir. Çiğnenmesi veya yutulması, absorbsiyonunu ve etkisini ciddi olarak etkilemektedir.
Alkolle beraber alınmamalıdır. Alkollü şahıslarda kullanımda şiddetli vazodilatasyona bağlı şiddetli hipotansiyon görülebilir.
Sprey formunda kullanılan nitratlar doğru yere yani tam dil altına yakından uygulanmalıdır. Transdermal flaster yada bant formunda nitrogliserin kullanılması durumunda, ilaç üst ekstremitede ve açık yara olmayan deri bütünlüğü bozulmamış bir noktaya yapıştırılmalıdır.
15 dakika içerisinde 5 mg’ lik isrbid dinitrat (İsordil 5) tabletlerinden maksimum 3 defa uygulanmalıdır.
Kaynaklar:
https://www.ems1.com/drugs/articles/372061048-Nitroglycerin-Major-actions-and-misconceptions/
