Hastane öncesi alanda hastaların ve toplumun ambulans çağırma talepleri arasında senkoplar önemli bir yer tutmaktadır. Senkoplar basit bir emosyonel durum bozuklukları nedeni ile oluşabileceği gibi, ciddi kardiyak, nörolojik veya metabolik nedenler yada travmalar nedeni ile de ortaya çıkabilmektedir. Senkoplar bir hastalık değil, altta yatan farklı sebeplerden dolayı ortaya çıkan bir semptomdur.

Senkop: Ani olarak başlayan, geçici olarak serebral perfüzyon bozukluğu nedeni ile oluşan, geçici bilinç kaybı durumudur. Hastaların büyük çoğunluğu herhangi bir tıbbi desteğe ihtiyaç duymadan spontan olarak derlenebileceği gibi bazı durumlarda acil yardım uygulamalarına ihtiyaç duyabilmektedirler.

Senkopların değerlendirilmesinde ve acil tedavinin başlanmasında öykü önemli bir yer tutmaktadır. Senkopun nasıl geliştiği, senkop öncesi şikayetler, kronik hastalık öyküsü, kullanılan ilaçlar, daha önce senkop öyküsü olup olmadığı, konvülsiyon varlığı, travma öyküsü mutlaka öğrenilmelidir. Öncelikle bu soruların yanıtları hasta tarafından verilebilecek durumda ise yanıtlar mutlaka hastadan alınmalıdır. Bunun yanı sıra olayı gören kişiler tarafından da bul bilgiler öğrenilmeidir,

Senkop’ a neden olan durumlar oldukça fazla olsa da kabaca aşağıdaki gibi belirtilebilir.

• Vazovagal ve durumsal nedenler: Egzersiz, yorgunluk, emosyonel ve fobik durumlar, ıkınma, defekasyon ve işeme, uzun süre kahkaha atarak gülme v.b.
• Ortostatik durumlar: Ortostatik hipotansiyon v.b.
• Norolojik ve serebrovasküler nedenler: Epilepsi, intrakranial hemorajiler, iskemik serebral hastalıklar v.b.
• Kardiyak nedenler: kardiyak aritmiler ve iletim bzouklukları (3. derece AV blok, bradikardi ve taşikardiler v.b.) kalıtsal kalp hastalıkları (brugada sentromu v.b.) kalp kapak hastalıkları, aort diseksiyonu ve aort yetmezlikleri.
• Metabolik nedenler: Diabetes mellitus, hipoglisemi v.b.
• Pulmoner emboli, kardiyak tamponat,
• Hacim kaybına bağlı nedenler: Hemorajiler, kusma ve sıvı kayıpları
• İlaçlar
• Alkol, uyuşturucu ve sedatif madde kullanımı.

Senkop şikayeti ile acil sağlık sistemin akvive edildiği durumlarda olayın senkop mu yoksa nöbet (konvülziyon) mi olduğu ayırt edilmeye çalışılmalıdır.  Bu amaç ile aşağıdaki skorlama yöntemi kullanılabilir. Bu puanlama dan 1 ve üstü puan alan hastalarda olayın nöbet lehine olduğu düşünülmelidir.

Hastane öncesi alandan senkop yönetimi

1. Hastanın vital fonksiyonları değerlendirilmelidir. (ABCDE yaklaşımını kullan)
2. İYD ve TYD ihtiyacını belirle. Gerekiyorsa bu uygulamalara başla
3. IV erişim sağla. Hipoperfüzyon bulguları yoksa normal salin DAKŞ olarak gönder. Hipoperfüzyon varlığında sıvı tedavisi uygula.
4. Hastanın kardiyak monitörizasyonunu sağla. Kardiyak aritmi varlığında hastane öncesi tedavisine başla. Mümkünse 12 derivasyonlu EKG kullan. (Akut miyokard enfarktüsü, Brugada Sendromu? özellikle genç hastalarda)
5. SpO₂ takibi yap. Gerekirse oksijen başla. Satürasyonu 94 ve üzerinde tut.
6. Nörolojik değerlendirmeyi yap. Olayın nöbet yada senkop olup olmadığını araştır. Nörolojik defisit bulgularını araştır.
7. Kan glikoz seviyesini sapta. Hipoglisemi varlığında hipoglisemi algorıtmasını uygula.
8. Detaylı ikinci muayeneye yap. Olası travma bulgularını araştır. Senkop nedeni ile gelişebilecek sekonder yaralanmaları araştır. Kanama odağı varlığını araştır. Volüm kaybı düşündüren durumlarda perine muayenesini atlama (GİS hemoraji)
9. Hastayı uygun pozisyonda uygun merkeze transportunu gerçekleştir.
10. Transport esnasında vital parametreleri takip et.

Kaynaklar:

1. http://lifeinthefastlane.com/ccc/syncope/
2. https://acilbook.com/2015/04/16/senkop/
3. http://ichastaliklaridergisi.org/managete/fu_folder/2000-04/html/2000-7-4-205-210.html
4. http://dergipark.ulakbim.gov.tr/bmj/article/viewFile/5000060317/5000056894
5. http://www.jcam.com.tr/files/JCAM-3831.pdf

Özet

Makale Adı

Hastane Öncesi Senkop Yönetimi

Açıklama

Hastane öncesi alanda senkop olgularına yaklaşım ve yönetim

Yazar

E.TEK

Editör

www.resusitasyon.com

Editör Logo