Çocuk İstismarı ve İhmali
Son dönemde sık sık yazılı, görsel medyada karşımıza çıkan çocuk istismarının tanınması sağlık profesyonelleri açısından ve istismar edilen çocuğun sağlıklı gelişimin sağlanmaso açısından önemlidir. 18 yaş altı bireylerin, aile bireyleri yada aile dışı kişiler tarafından uygulanan gerek fiziksel yada pisikolojik siddet, gerekse aşırı disipliner uygulamalar çocuk istismarı kapsamında değerlendirilmektedir. İstismarın geç tespit edilmesi, dolayısı ile gec tıbbi ve sosyal yardımın alınması, bireyde tekrarlayan istismara ve derin yaralanmalara sebebiyet verebilmektedir.
Çocuk istismarı değişik şekillerde karşımıza çıkabilmektedir. Bunlar;
- Fiziksel istismar: Vurma, sarsma, yanma-yakma, çarma v.b.
- Duygusal istismar: Hor görme, alay etme, tehdit, korkutma, küçük düşürme, ayrım yapma (kardeşler arasında), Aşırı otorite ve baskıcı davranışlar v.b.
- Cinsel istismar: Taciz, tecavüz, çocuğun yaşına uygun olmayan cinsel içerikli söz, davranış ve görüntü maruz kalmaları
- İhmal: Barınma, giyinme, beslenme ve sağlık gibi temel ihtiyaçlardan mahrum bırakılması.
Çocuk istismarı hemen hemen her yaşta görüğlebilmesine rağmen özellikle kendilerini ifade edemeyecekleri ve savunmasız oldukları yaş gruplarında (0-6 yaş grubu) daha fazla görülebilmektedir. Fiziksel istismarlar vüsutta bıraktığı izler ve delillerle en kolay saptanabilen istismar türü olmasına karşılık, duygusal istismarlar en zor tespit edilen ve bireyde ilerleyen hayatında derin psikolojik sorunlara yol açabilen istismar türüdür.
Hastane öncesi alanda çalışan sağlık personelleri çocuk istismarının tanınmasına yönelik bulguları ve bu yöndeki şüpheleri tanımlayabilmelidir. Özellikle çocukların yaşam ortamlarını birebir görebilmeleri nedeni ile istismara ve ihmala neden olabilecek bulguları daha yalın bir şekilde görebilme şansına sahiptirler.
Hastane öncesi dönemde özellikle fiziksel istismar durumlarında ailenin yakınmaları ile çocukta oluşan travma ve yaralanmalar arasında bağlantı kurmakta zorlanıyorsanız yada bağlantısız görünüyor, ebeveynler arasında yaralanmanın oluş şeklinin ifadesinde tutarsızlık olması durumunda mutlaka hastane acil servislerinde hasta teslim edilirken hekime şüphelerden bahsedirmelidir.
Yine çocuğun davranışları ebeveynlere, yakın çevresine ve sizlere karşı olan davranışlarını analiz etmeye çalışın. Özellikle 4 yaş altı çocuklarda çocuk istismarı her zaman şüphelenilecek konular arasında olmalıdır. Aşağıdaki durumlardan herhangi birinin varlığında çocuk istismarından şüphelenmek gerekir,
- Yaralanmanın oluş zamanı ile tıbbi yardıma başvurma arasında uzun zaman olması,
- Yaralanma öyküsü ile yaralanma bulguları arasında tutarsızlık olması (çocuk istismarı olan bireylerde en sık merdivenden düşme şeklinde öykü veriliyor.)
- Ebeveyn – çocuk arasında iletişim eksikliği,
- Ebeveynlerde görülen anormal davranışlar,
- Önceki yaralanmalar ve başvuru şekilleri,
- Yaş ve yaşıtlarına göre medikal hastalık öyküsü olmadangelişme ve büyüme geriliği bulguları,
- Eve gitmekten, fiziksel temastan ve anne babadan aşırı korkma durumları
- Sık ve anormal ağız yaralanmaları (Vurma, yumruk tokat v.b.)
- Kalça yaralanmaları (yaygın ekimozlar),
- Isırık, çimdik, yanık (sigara, kızgın metal v.b.) izleri,
- Konjiktivanın altı hematom ve ekimozlar,
- Genital bölgede, anüs de travma izleri ve zorlama izleri,
Çocuk istismarı süphelerinde nasıl davranalım?
- Öncelikle ebeveynlerin mutlaka 1 tanesi muayene ve tedavi sırasında yanınızda olmalıdır.
- Hastanın yakınmasına yönelik tıbbi ihtiyaçlarını karşılayın ve gerekli tıbbi desteği verin.
- Ebeveynler ile karşı karşıya gelmemeye ve tartışma ortamına girmemeye özen gösterin.
- Ebevenyler gözetinde çocuğu soyun ve tüm yaralanmaları özellikleri ile birlikte not edin.
- Çocuk ve ebeveyn öyküsünü karşılaştır, çocuğu be ebeveynleri izle.
- Çocuğun banyo yaptırılmasını ve bölgesel olarak yıkanmasını engelle (delilleri koruma açısından).
- Çocuğun hastaneye naklini gerçekleştir. Ebevenylerden birini transport esnasında yanına al. Hastane acilinde hekime ve varsa sosyal hizmet uzmanını konu hakkında bilgilendir.
- Aile nakle karşı çıkıyor ise kolluk kuvveti yardımı iste, ve kolluk kuvveti gözetiminde nakli gerçekleştir.
Kaynaklar:
- Tıraşçı, Yaşar, and Süleyman Gören. “Çocuk istismarı ve ihmali.” Dicle Tıp Dergisi 34.1 (2007): 70-74.
- Güzel, Ahmet. “Çocuk İstismarı ve İhmali.”
- Turhan, Ebru, Özlem Sangün, and Tacettin İnandı. “Birinci basamakta çocuk istismarı ve önlenmesi.” Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi 15.9 (2006): 153-157.
- Ovayolu, Nimet, Özlem Uçan, and Selver Serindağ. “Çocuklarda cinsel istismar ve etkileri.” Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi 2.4 (2007): 13-22.
