Adrenalin ve Hastane Öncesi Kullanımı
Adrenalin, özellikle resüsitasyon uygulamalarında şu anki kılavuzlar ışığında vazgeçemeyeceğimiz tek ilaç konumunda. Sadece resüsitasyon durumlarda değil, bir çok peri-arrest dönemdeki hastalarda adrenalin kullanımı oldukça önemlidir.
Adrenalin beta adrenerjik etkileri ile kalp kası üzerinde pozitif inotrop ve pozitif kronotrop etkiler gösterir, yine bronkodilatör etkisi ile bronşlarda genişlemeye neden olur. Bunun yanında Adrenalin, alfa adrenerjik etkileri ile de damarlar üzerinde güçlü vazokontrüktör etkiye sahiptir kroner ve serebral perfüzyon basıncını arttırır, kan basıncını yükseltmeye yardımcı olur.
Adrenalin Endikasyonları Nelerdir?
Adrenalin sebebi ve olursa olsun tüm kardiyak arrest vakalarında endike olan tek ilaç konumundadır. Adrenalin kardiyak arrest dışında özellikle anafilaksi durumlarda, Bronkospazm durumlarında ilk uygulanacak ilaç konumundadır. Yine ağır astım ataklarında bronkodilatasyon etkisi nedeni ile endikedir.
Pediatrik hastalarda bradikardi tedavisinde ilk tercih edilecek ajan olmalıdır. Şok durumlarında (Septik şok v.b.) hipotansiyonu ve perfüzyon bozukluğunun düzeltilmesi amacı ile endikedir.
Adrenalin Dozu Ne Olmalıdır?
Adrenalin dozu endikasyona göre ve hastanın yaşına göre değişiklik göstermektedir.
Kardiyak arrestte adrenalin dozu;
Yetişkin kardiyak arrest hastaların resüsitasyonunda adrenalin dozu 1/1000 lik adrenalin formundan 1 mg IV/IO olacak şekilde uygulanmaktadır. Kardiyak arrest durumlarında defibrile edilebilir (VF/nVT)ritimlerde adrenalin ERC 2015 kılavuzuna göre 3. şok uygulamasından sonra, AHA 2015 kılavuzlarında 2. şok uygulamasından sonra uygulanmaktadır.
Defibrile edilemeyen ritmlerde (Asistoli/NEA) durumlarında asistoli doğrulanır doğrulanmaz adrenalin uygulamasına başlanmalıdır. Adrenalin dozu 1/1000 lik adrenalin formundan 1 mg IV/IO olacak şekilde uygulanmaktadır.
IV/IO yolun açılamadığı durumlarda yetişkinlerde adrenalin dozu, IV/IO dozun 2-3 katı olacak şekilde 10 cc Sf ile sulandırılarak trakeal yoldan uygulanabilir. Bu uygulama sonrasında 5 kez balon valf maske ile ventilasyon sağlanmalıdır.
Kardiyak arrest durumlarında adrenalin uygulamasına 1 kere başlandığında resüsitasyon sonlandırılana kadar 3-5 dakika aralıklarla sürekli uygulanmalıdır.
Pediatrik kardiyak arrest hastalarda 1/10.000 konsantrasyonda olan adrenalin formu kullanılır. Yine yetişkinde olduğı gibi adrenalin uygulamasına defibrile edilebilir (VF/nVT)ritimlerde adrenalin ERC 2015 kılavuzuna göre 3. şok uygulamasından sonra, AHA 2015 kılavuzlarında 2. şok uygulamasından sonra uygulanmaktadır. Defibrile edilemeyen ritmlerde (Asistoli/NEA) durumlarında asistoli doğrulanır doğrulanmaz adrenalin uygulamasına başlanmalıdır.
Pediatrik hastalarda adrenalin dozu 1/10.000 lik konsantrasyondan 0.01 mg/kg IV/IO olacak şekilde uygulanmalıdır. Pediatrik hastalarda adrenalin dozu trakeal yoldan 1/10000 lik konsantrasyona sahip adrenalinden 0.1 mg/kg olacak şekilde uygulanır.
1/10.000 lik adrenalin preparatı maalesef ülkemizde bulunmamaktadır. Bu nedenle 1/1000′ lik solüsyondan !/10.000 lik solüsyon elde etmeliyiz.
Pediatrik hastalarda adrenalin hesabı
Pediatrik hastalarda adrenalin hesabını şu şekilde yapabiliriz. Öncelikle Türkiye’ de bulunan adrenalin preperatlarından 1/10.000 lik adrenalin elde etmeliyiz. Bunu aşağıdaki şekilde yapabiliz.
1/1000 lik 1 mg/ml lik adrenalin enjektöre çekilir ve üzerine 9 ml SF çekilir.
1/1000 lik 0,5 mg/ml lik adrenalin enjektöre çekilir ve üzerine 4 ml SF çekilir.
1/1000 lik 0,25 mg/ml lik adrenalin enjektöre çekilir ve üzerine 1,5 ml SF çekilir enjektör içerisinde elde edilen sıvılar 1/10.000 lik adrenalindir.
Yukarıda ekde edilen enjektörlerin her 1 dizyeminde 0.01 mg adrenalin bulınmaktadır. 1 ml sinde ise 0.1 mg adrenalin bulunmaktadır. Hartanın kilosu başına 1 dizyem adrenalin uygularsak uygun dozu hastaya varmiş oluruz.
Bir örnek ile adrenalin doz hesabı yapmayı pekiştirelim.
18 kg ağırlığındaki bir çocuğa kardiyak arrest durumunda adrenalin yapmayı planlıyoruz. elimizde 1/1000 lik 1 mg/ml adrenalin var.
1 mg lık adrenalin ampulünü 10 luk enjektöre çekiyoruz ve arkasından 9 ml SF çekiyoruz. Enjektörde 10 ml sıvı oldu. Bu sıvı 1/10.000 lik adrenalindir. Kardiyak arrestte pediatrik hastalarda adrenalin dozu 0.01 mg IV/IO olduğuna göre 18 kg lık ağırlığındaki hastaya 0.18 mg adrenalin yapmalıyız. 1 dizyemde 0.01 mg adrenalin olduğuna göre hazırladığımız enjektörden hastaya 18 dizyem yada 1.8 ml yaparsak bu hastaya uygun adrenalin dozunu uygulamış olacağız.
Anafilaksi’ de Adrenalin Dozu
Anafilaksi durumlarında Adrenalin dozu IM olarak uygulanmalıdır. Adrenalin, yetişkin anaflaksi durumlarında 0.5 mg, 6 yaş üstü çocuklarda 0.3 mg, 6 yaş altı çocuklarda 0,15 mg IM (1/1000) uygulanmalıdır. Bu doza yanıt alınamaz ise aynı doz tekrarlanabilir.
Çocuklarda Bradikardi Tedavisinde Adrenalin Dozu
Çocuklarda bradikardinin nedeni olarak artmış vagal uyarı düşünülmüyorsa adrenalin pediatrik hastalarda bradikardi tedavisinde tercih edilecek ilk ilaç olmalıdır. Çocuklarda bradikardi tedavisinde Adrenalin 1/10.000 lik solüsyondan 0.01 mg/kg dozunda IV/IO uygulanmalıdır.
Septik Şok ve Hipotansiyon Tablosunda Adrenalin Dozu
Septik Şok ve Hipotansiyon Tablosunda Adrenalin dozu 0.1 – 0.5 mcg/kg/dk IV olacak şekilde planlanmalıdır.
Ağır Astım Tablosunda Adrenalin Dozu
Ağır yada ölümcül astım atağı tablosunda adrenalin dozu 0.3 mg SC olarak verilebilir (20 dk ara ile toplam 3 kez tekrarlanabilir).
Adrenalin Uygulamasında Dikkat Edilmesi Gereken Noktalar
- Adrenalin uygulamısında endikasyona göre uygulama yolu ve doz seçilmesine dikkat edilmelidir.
- Pediatrik hastalardan uygulanacak adrenalin 1/10000 lik konsantrasyonda olmalıdır.
- Sodyum bikarbonat ile birlikte uygulanmamalıdır. Uygulanması durumunda adrenalinin ciddi anlamda etkinliği azalır.
- Adrenalin’ in damar dışına çıkması durumunda nekroz yapma ihtimali vardır.
Kaynaklar:
- http://www.drogsan.com.tr/pdf/56c0307f-a0c9-463c-9fd5-df95ec145dd4.pdf
- https://druginfo.nlm.nih.gov/drugportal/name/adrenalin
