Kırıklarda İlk Yardım
Vücudumuzda bulunan kemik yapıların bütünlğününün bozulmasına genel olarak kırık denilmektedir. Kırıklar kendiliğinden (yaşlılık, bazı hastalıklar vb.) yada vücuda alınan bir darbe sonucunda oluşabilirler. Makineleşen dünyada insanların maruz kaldığı travmaların artması ile paralel olarak kırıklarda artmaktadır. Özellikle büyük kemiklerin kırıklarında görülebilecek büyük miktardaki kanamalar hayatı tehdit edebilen durumlara yolaçabilir. Bu nedenle kırıklarda ilk yardım uygulamalarının genel yönlerini toplum olarak kavrayabilmemiz ve kırıklarda ilk yardım uygulamalarını uygulayabilmemiz önemlidir.
Kırıklarda ilk yardım uygulamalarında ne kadr fark olmasa da kırıklar genel olarak 3 grupta sınıflandırılır. Bu grupları aşağıdaki gibi belirtebiliriz.
- Kapalı Kırıklar: Kırık kemikde bulunan herhangi bir kemik parçasının deri bütünlüğünü bozmadığı durumlardır.
- Açık Kırıklar: Kırık kemik uçlarından herhangi bir tanesinin deri bütünlüğünü bozarak dışarıya çıktığı kırık sınıfıdır. Bu tip kırıklar kapalı kırıklara göre biraz daha ciddi olabilir. Açık kırıklarda enfeksiyon ve kanama görülme ihtimali yüksektir.
- Parçalı Kırıklar: Kemiğin birden fazla noktadan kırıldığı durumlardır.
Kırık belirtileri nelerdir?
Kırıklarda en önemli belirtilerin başında şiddetli ağrı gelmektedir. Yaralanmaya maruz kalan bölgenin hareketi ile oluşan şiddetli ağrı olması durumunda kırıklar akla gelmedir. Bunun dışında; bölgede şekil bozukluğu olması, işlev bozukluğu, kırık olan bölgenin hareket ettirmekten kaçınma diğer sık görülen belirtilerdir.
Kırık düşünülen bölgede şişlik, morarma ve kanama olması da kırığı destekleyen durumlardır. Yine bölgede “yalancı eklem” (hareket olmayan bölgede eklemi andıran hareket varlığı) görülebilir.
Kırıklarda İlk Yardım Uygulamaları
Kırıklarda ilk yardım uygulamaları doğru bir şekilde yapılmadığında, yanlış uygulamalar yapıldığında yahut hiçbirşey yapılmadığında kişinin yaşam kalitesini düşüren yada hayatını tehlike yaratabilecek durumlar ortaya çıkabilir. Sinir yaralanmaları, damar yapıların yaralanmaları nedeni ile şok tabloları, ve açık kırıklarda görülen enfeksiyon bu olumsuz durumların başında gelir.
Kırık varlığında yada kırık düşünülen durumlarda aşağıdaki adımlarla ilk yardım uygulanmalıdır.
- Olay yeri güvenliğini sağlayın. Gerekirse 112 yi arayarak tıbbi yardım isteyin.
- Hastanın temel yaşam desteği ihtiyacı olup olmadığını değerlendirin.
- Kırık olan bölgenin hareket ettirilmemesi yada hareketinin kısıtlanması yapılacak ilk uygulama olmalıdır. Kırık olan bölge her hareket ettiğinde damar ve sinir ve kas dokularının yaralanma ihtimali artacaktır. Bununla paralel olarak hastanın hissettiği ağrı da şiddetlenecektir.
- Kırık bölgesinde olan şekil bozukluğu düzeltilmeye çalışılmamalıdır. Kırık uçlar yerine konulmaya çalışılmamalıdır. Kırık olan uzuv bulunduğu gibi sabitlenmeli ve tespit işlemi yapılmalıdır.
- Kırık olan bölede açık yara var ise mutlaka sabitlemeden önce temiz bir parça bez yada gazlı bez ile kapatılmalıdır.
- Sabitleme işleminde düz ve sert cisimler kullanılabilir. Sabitlemede kullanılacak sivri kısımların olmadığına (çivi, tel, kıymık v.b.) emin olunmalıdır.
- Kırık sabilemesi yani kırık atellemesi yaparken kırık olan bölgenin altındali ve üstündeki eklemin de atellendiğine dikkat edilmelidir. Örneğin. ön kol kırıklarında el bileği ve dirseği de kapsayacak şekilde atelleme yapılmalıdır.
- Herhangi bir engel yoksa kırık kol yada bacak kalp seviyesinden yukarıda tutulmalıdır. Bu sayede ödem ve şişlik oluşumu engellenmelidir.
- Hasta ısı kaybına karşı korunmalıdır. Bu amaçla üstü örtülebilir.
- Kırıklarda ilk yardım uygulaması yapıldıktan sonra ilk yardımcı, uygun tıbbi yardım gelene kadar hastanın yanından ayrılmamalıdır.
