Siyanür (Siyanid) zehirlenmesi / zehirlenmeleri (Siyanür – Siyanid) İntoksikasyonu) ülkemizde çok fazla görülmese de, siyanürün maden çıkarmada yoğun bir şekilde kullanılması nedeni ile özellikle mücevharat yapımı için gerekli olan hammaddelerin çıkarıldığı bölgelerde karşımıza çıkabilmesi muhtemel olan intoksikasyonlardandır.

Siyanür, maden çıkarımı haricinde tıbbi malzemelerde, bazı zararlılar ile mücadelede kullanılan pestisitlerde, bazı meyvelerin çekirdeklerinde (şeftali, kayısı, v.b. ), endüstriyel atıklar, foroğrafçılık, yangınlarda hidrojen siyanür formunda (özellikle kimyasal endüstri yangınları) ve bazı kometik ürünlerinde siyanür bulunabilmektedir. Bu nedenle hem gastrointestinal sistem, hem solunum sistemi, hem de dermal yollar ile siyanür (siyanid) insan vücuduna girerek intoksikasyonlara sebebiyet verebilmektedir. Bu vücuda alınma yollarından en hızlı gelişeni ve en tehlikeli olanı solum yolu ile oluşan siyanür zehirlenmeleridir.

Siyanür toksikitesi oldukça fazla olan bir maddedir. Siyanür zehirlenmelerinde klinik tablo çok hızlı gelişmekte ve hızla mortalite görülebilmektedir. Letal doz (ölümcül doz) 0.5-1,5 mg/kg arasında değişkenlik göstermektedir.

Siyanür zehirlenmelerinde (siyanür intoksikasyonu) belirti ve bulgular,

Siyanür zehirlenmelerinde klinik tablo toksinin alınma yoluna göre değişik hızlarda oluşmaya başlar. Yukarıda da belirttiğimiz gibi inhalasyon yolu ile vücuda siyanürün alındığı durumlarda klinik tablo çok hızlı ortaya çıkar. Yoğun miktarda siyanürün inhalasyon yoluyla alındığı durumlarda (inhalasyon yolu letal doz: 50 mg) dakikalar içerisinde ölüm gerçekleşebilir. Genellikle ilk 4 saatte hemen hemen tüm yollarla oluşan intoksikasyonlarda (alınan miktar intoksikasyon için yeterli ise) belirti ve bulgular görülmeye başlar. Özellikle çocuklarda meyve çekirdeklerin yanilmesi sonucu (Kayısı çekirdeği önemli!!!) intoksikasyonlar görülmektedir.

Kapalı ortamlarda (yangınlar) oluşan “hidrojen siyanür” zehirlenmeleri ciddi sonuçlar doğurabilmektedir. Belirtiler genelde spesifik olmayan genel belirtilerdir. Bu nedenle anamnez alınması tanının erken konulmasında çok önemlidir.

Siyanür zehirlenmelerinde aşağıdaki belirti ve bulgular görülebilmektedir.

• Bulantı – kusma,
• Başağrısı,
• Hızlı ve derin solunum (intoksikasyonun başında), toksik madde arttıkça solunum sayısında azalma,
• Taşikardi klinik tablo kötüleştikçe bradikardi,
• Anksiyete,
• Kas güçsüzlüğü,
• Konfüzyon,
• Hipotansiyon, hipertansiyon,
• Bilinç değişiklikleri ve koma.

Siyanür Zehirlenmeleri ve Hastane Öncesi Tedavi

Hastane öncesi alanda spesifik tedaviler yapılamamakla beraber hastaya destek tedavisi uygulanmaktadır. Tedaviye başlamadan önce mutlaka olay yeri güvenliği alınmalıdır. Kişisel korunma ekipmanları eksiksiz olarak kullanılmalıdır.

• ABCDE yöntemi ile hastanın değerlendirilmesi yapılmalıdır. Temel yaşam desteği ve ileri yaşam desteği ihtiyacı belirlenmelidir.
• Hastanın halen toksik madde (siyanür) ile teması kesilmedi ise toksik madde ile teması kesilmeli ve ortamdan uzaklaştırılmalıdır. Siyanür ihtiva eden maddelerle kıyaferlerde bulaş olması durumunda kıyafetler çıkarılmalı poşet içerisine konularak ağzı mutlaka kapatılmalıdır (Siyanür 26 derecede buharlaşmaya başlar). Bulaş olan cilt bol su ile yıkanmalıdır.
• Hastaya %100 oksijen başlanmalıdır.
• Hastanın vital parametreleri monitörize edilmelidir (kan basıncı, SpO₂, kardiyak monitörizasyon).
• IV yol açılmalı, Hemodinaminin bozulduğu durumlarda (hipotansiyon durumunda) sıvı resüsitasyon’ una başlanmalıdır.
• Aktif kömür uygulaması siyanür (sinanid) intoksikasyonlarında etkisizdir. (Bknz: Aktif Karbon)
• Hastanın vital fonksiyonları takip edilerek hastaneye transportu gerçekleştirilmelidir. Hastane seçiminde “Siyanür antidot kiti” olan hastane tercih edilmelidir. (Siyanür antidok kiti içeriği: Sodyum Tiyosülfat, Sodyum nitrit, amil nitrit, hidroksikobalamin)

Referanslar:

1. ŞEN, T. A., KÖKEN, R., DEMİR, T., DOĞRU, Ö., & BAHÇELİ, E. (2009). Kayısı çekirdeği yenildikten sonra ortaya çıkan akut siyanür zehirlenmesi. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, 3(3).
2. Asirdizer, M., Cansunar, F. N., Yavuz, M. S., & Ada, E. Ö. Siyanür zehirlenmesine bağlı ölümler. 1. Ulusal Adli Tıp Kongresi, Adli Tıp Kurumu, İstanbul-1994. Kongre Kitabı, 109-15.
3. Renklidağ, T., & Karaman, A. G. (2003). Siyanür Zehirlenmesi. Sted, 9, 350-353.
4. Özkan, G., Karcı, İ., Ateş, A. G., Anıl, M., İlhan, Ö., Ateşli, R., & Yaprak, I. İki Kardeşte Kayısı Çekirdeği Yenmesiyle Oluşan Akut Siyanür Zehirlenmesi Acute Cyanide Poisoning That Occurs With Apricot Kernel Eating In Two Sisters.
5. webb.deu.edu.tr/anestezi/images/dosya-yukle/siyanurzehirlenmesi.ppt

Özet

Makale Adı

Siyanür (Siyanid) Zehirlenmesi

Açıklama

Siyanür (Siyanid) zehirlenmesi hakkında genel bilgiler ile birlikte belirti bulguları ve hastane öncesi tedavisi.

Yazar

E. TEK

Editör

www.resusitasyon.com

Editör Logo